📚 Lista 48 książek z 2021 i moje TOP 8 rekomendacji

Lista moich 48 lektur przeczytanych w 2021 z podziałem na kategorie oraz top 8 rekomendacji z notatkami i komentarzami.

Od 2019 i 2020 przygotowuję zestawienie książek z minionego roku.

Jak mantrę powtarzam, że czytanie jest usankcjonowaną społecznie formą prokrastynacji, którą wtłukli nam do głowy poczciwi rodzice wiedzeni imperatywem awansu społecznego przez akumulację wiedzy i katalizowane przez rzucone pod ojcowskim wąsem “poczytałbyś coś”.

Co rok pod koniec wyścigu między “52 książki rocznie” a “100 książek rocznie” przyrzekam sobie więc, żeby wkład (input) zrównoważyć wydajnością (output) w formie wytwórczej np. artykułów, postów, opracowań i w tym roku udało mi się to trochę lepiej.

Ale dziś o książkach, więc tu lista moich 48 lektur przeczytanych w 2021 z podziałem na kategorie oraz top 8 rekomendacji z notatkami i komentarzami.

Szczerze poleciłbym 28 z nich, reszta opcjonalnie.

• 🏆 Moje Top 8 książek z 2021
• 📈 Business & Productivity (7 książek)
• 💡 Filozofia (4 książki)
• 🖼 Literatura piękna (6 książek)
• 📸 Reportaż (9 książek)
• 👥 Socjologia, psychologia, ekonomia (8 książek)
• ✍️ Publicystyka, eseje: Literatura i sztuka (5 książek)
• 🏛 Publicystyka, eseje: Historia i społeczeństwo (9 książek)

Zapraszam do lektury!

🏆 Moje Top 8 książek z 2021 (porządek przypadkowy)

1. Chris Voss, Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It (Business & Productivity)
2. Sahil Lavingia, Minimalistyczny przedsiębiorca. Jak osiągać więcej robiąc mniej (Business & Productivity)
3. Jolanta Brach-Czaina, Szczeliny istnienia (Filozofia)
4. Radek Rak, Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli (Literatura piękna)
5. Michał Paweł Markowski, Słońce, możliwość, radość (Publicystyka, eseje: Literatura i Sztuka)
6. Andrzej Szahaj, Kapitalizm wyczerpania? (Socjologia, psychologia, ekonomia)
7. Tomasz Markiewka, Gniew (Socjologia, psychologia, ekonomia)
8. Joseph Stiglitz, Cena nierówności. W jaki sposób dzisiejsze podziały społeczne zagrażają naszej przyszłości? (Socjologia, psychologia, ekonomia)

Chris Voss, Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It

• 📘 Negocjacje. Chris Voss to już taka gwiazda: były negocjator FBI, który uczestniczył w najtrudniejszych negocjacjach z terrorystami i porywaczami a doradza teraz firmom i rządom. Teoria negocjacji to mój osobisty konik i pewnie niebawem napiszę dłuższe podsumowanie z lekcjami, notatkami z kilku książek, natomiast w międzyczasie polecam każdemu zaznajomienie się z tą lekturą i podstawowymi pojęciami oraz technikami wychodzącymi poza klasyczną BATNA, m.in.: mirroring, “that’s right”, labelling, ZOPA, Ackerman bargaining
• 🏆 Dlaczego mój Top? Zaledwie 258 stron napakowane praktycznymi wskazówkami, case’ami i nieoczywistymi technikami przeczącymi naszym powszechnym wyobrażeniom o negocjacji (“It’s not about getting to Yes, it’s about getting to NO first”). Przede wszystkim jednak książka rekalibruje błędne wyobrażenie, że negocjacje to walka – negocjacje to tak naprawdę proces odkrywania i dążenia do win-win.

Sahil Lavingia, Minimalistyczny przedsiębiorca. Jak osiągać więcej robiąc mniej

• 📘 Biznes bez miliardowej presji. Sahil Lavingia to założyciel i CEO serwisu Gumroad, na który w 2011 roku pozyskał $8 mln inwestycji, by zbudować miliardową firmę. Firma nie rosła tak szybko jak chcieli inwestorzy i wszystko przepadło w 2015 roku – w rezultacie Sahil musiał zwolnić trzy czwarte zespołu. Odkupił firmę Gumroad za dolara i postanowił przebudować biznes po swojemu, bez presji na skalę, kapitalizację i ekspansję, a z pierwotnym celem dostarczania narzędzi twórcom, dzięki którym mogą monetyzować swoje treści czy prace.W marcu 2021 firma osiągnęła $1 mln miesięcznego przychodu, mając ok. 30 pracowników i wypłaciła twórcom w rocznym ujęciu $200 mln.
• 🏆 Dlaczego mój Top? Bo istotą książki jest zalecenie, żeby mimo wszystkich pokus (dostępny kapitał, możliwości etc.) iść pod prąd względem kilku dominujących tendencji: konieczności skalowania biznesu za wszelką cenę (“you know what’s cooler than a milion dollars? a billion dollars”), skalowania najszybciej jak to możliwe (“move fast and break things”) i obsesji na punkcie produktu.
• 📝 Tu dostępne notatki: 6 notatek z książki „Minimalistyczny przedsiębiorca” Sahila Lavingia

Jolanta Brach-Czaina, Szczeliny istnienia

• 📘 Pochwała codzienności. Szczeliny istnienia z 1993 to jeden z najpiękniejszych filozoficznych esejów o pochwale codzienności, w której realizuje się nasze bytowanie. Jest np. o fenomenologii wiśni albo wewnętrznych sprzecznościach ścierki na brudy. Tak, filozofia jest mało biznesowa, stąd miło się czasem rozpłynąć w tej niepraktyczności.
• 🏆 Dlaczego mój Top? Jolanta Brach-Czaina zmarła w tym roku, jej twórczość pozostała raczej zapomniana, a wydaje mi się, że pandemia i lockdown tylko uwydatniły walor potocznego bytowania, gdy podróż do pracy zastąpiło przejściem do innego pokoju, gonitwę za autobusem stukot klapkek Kubota a wszyscy zaprzyjaśliniśmy się po trochu z kłaczkiem na spodniach dresowych.
• 📝 Tu dostępne notatki: O „Szczelinach istnienia” Jolanty Brach-Czainy

Radek Rak, Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli

• 📘 Mit Galicji. Mówią, że Baśń o wężowym sercu Radka Raka to próba stworzenia na nowo mitologii Galicji z chłopską rabacją w tle. Wszak sama rzeź z 1846 jest ledwie bazą fabuły (jej opis to dwa ostatnie rozdziały), nad którą rozciąga się baśniowa tkanka mitów, magicznych istot i historycznych postaci, czyli skonfliktowanych ze sobą Jakóba Szeli i Pana Wiktoryna Bogusza.
• 🏆 Dlaczego mój Top? Często padało, że gdyby Marquez napisał Chłopów to wyszłaby Baśń o wężowym sercu, choć w moim mniemaniu byłby to bardziej magiczny naturalizm. Książka otrzymała Nike, a chyba w planie jest jakaś ekranizacja, jednak i bez tej nagrody warto wtopić się w warstwę językową powieści i doświadczyć pięknego splotu mitów i historii, który odmalował Radek Rak. Jako krakus nie mógłby nie polecić książki o Galicji.
• 📝 Tu dostępne notatki: Cham, Pan i Hegel, czyli krótka notatka z „Baśni o wężowym sercu” Radka Raka

Michał Paweł Markowski, Słońce, możliwość, radość

• 📘 Eseje o literaturze i sztuce. To ledwie 150 stronicowa książeczka z esejami Michała Pawła Markowskiego, wybitnego profesora teorii literatury, w których pokrywa całe spektrum rozważań od Szeherezady i transakcyjnej natury narracji przez Prousta, a kończąc na malarzach Hopperze czy Baconie.
• 🏆 Dlaczego mój Top? Pewnie z sentymentu, bo książkę kupiłem za 7.50 zł na Grodzkiej przy Instytucie Filozofii i umieściłem ją na podium dla takich perełek w kontekście twórczości Francisa Bacona: „Zwierzę, które cierpi trochę, potrzebuje innych do uczestnictwa w jego cierpieniu, ale kiedy cierpi naprawdę, to staje się zwierzęciem, które nie może dzielić swojego bólu z nikim”.
• 📝 Tu dostępne notatki: 3 notatki z esejów „Słońce, możliwość, radość” Michała Pawła Markowskiego

Andrzej Szahaj, Kapitalizm wyczerpania?

• 📘 Ciemna strona wolnego rynku w Polsce. Główną osią diagnozy społecznej autora jest zjawisko zakorzenienia się myśli neoliberalnej i odmienianych na wszystkie możliwe przypadki wolnorynkowych tendencji, które podporządkowały nasze życie po 1989. Szahaj świetnie diagnozuje proweniencje kapitalizmu, który miał mieć moc emancypacyjną i antypaternalną (“rynek nie dokonuje klasyfikacji etycznej potrzeb, nie ocenia estetycznie, po prostu stara się zaspokoić potrzeby”). Jednak w tej wolności wprowadził ciągłe starcie sił rynkowych i rywalizację między indywiduami, mini-przedsiębiorstwami, którym towarzyszy nieustanny brak i potrzeba poprawy, rozwoju (fala rozwoju osobistego, zalew motywacji…?). Jest też o Nowej Prawicy i Lewicy oraz warszawocentryzmie.
• 🏆 Dlaczego mój Top? Jako rocznik ‘89 wychowany w dobie dobrobytu z zainteresowaniem śledzę ostatnio historię najnowszą i lata transformacji, które nie były dla wszystkich tak różowe, a których powstałe wówczas wolnorynkowe założenia przyjeliśmy za jedyny właściwy paradygmat. Polecam.
• 📝 Tu dostępne notatki: 4 notatki z książki „Kapitalizm wyczerpania” Andrzeja Szahaja

Tomasz Markiewka, Gniew

• 📘 O przyzwoleniu na gniew społeczny. Gniew jest nieestetyczny: przypomina archetypicznego ojca, który opierdala nas, że źle trzymamy latarkę, ma nieraz wąsa i kawałki bigosu na brodzie. W naszej zachodniej tradycji afektywność i emocje jawią się raczej jako obszar podrzędny względem pozytywnie waloryzowanego rozumu. Ogłada to cnota, histeria to obrzydliwy eksces. Markiewka analizuje gniew jako zjawisko społeczne, które tłumimy, a to z kolei rodzi negatywne konsekwencje.
• 🏆 Dlaczego mój Top? Markiewka świetnie pokazuje jak próba wyhamowania złości i wyrugowania z pola percepcji bywa zwodnicza i jakie formy dziś przybiera. Po ‘89 wykładnia wolnorynkowa odebrała nieco język protestu (“jeśli narzekasz jesteś nieporadny”) a z drugiej strony wmanewrowała wszystkich w kult apolityczności (“Nie róbmy polityki. Budujmy mosty”) i tzw. przemysł szczęścia z ideą mindfulness i sztafażem stoickich maksym.
• 📝 Tu dostępne notatki: 4 notatki z książki Tomasza Markiewki „Gniew”

Joseph Stiglitz, Cena nierówności. W jaki sposób dzisiejsze podziały społeczne zagrażają naszej przyszłości?

• 📘 Rozprawa z Reaganem i trickle-down economics. Stiglitz rozprawia się z wieloma mitami tzw. fundamentalizmu wolnorynkowego, który mocno naznaczył świat w latach 80tych za sprawą Reagana i Tatcher m.in. trickle-down economics (założeniem, że ulgi podatkowe dla bogatych sprawią, że te korzyści ekonomiczne spłyną w dół do biednych), fetyszem PKBa, niechęci do jakichkolwiek form państwowości i że nierówności motywują do pracy.
• 🏆 Dlaczego mój Top? Stiglitz (2001) tak jak i Milton Friedman (1976) jest laureatem nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Ich poglądy są diametralnie różne, co pokazuje, że złożoność ekonomii i natury ludzkiej wciąż pozostawia więcej pola dla doktryny i metafizyki ubranej w chi-kwadrat niż nauki ścisłej. Bez względu na to czy jesteśmy #teamMentzen czy #teamZandberg warto zapoznać się z obiema perspektywami.
• 📝 Tu dostępne notatki: 9 notatek z książki “Cena nierówności” Josepha Stiglitza

📈 Business & Productivity (7 książek)

Prócz wspomnianych wyżej książek Vossa i Lavingia, pewnie nie zaszkodzi przewertować The Soulful Art of Persuasion (parę ciekawostek o perswazji, wpływie choć bez rewelacji) i znany w Dolinie Krzemowej klasyk Radical Candor od Kim Scott o umiejętności dawania szczerego feedbacku i autentyczności.

Sławna książka o Netflixie No rules rules. Netflix and the Culture of Reinvention jakoś do mnie nie przemówiła, bo wyłożone tam zasady (“płać najwyjższe stawki, urlop bez limitu”) aplikują się a) do specyficznych skalowalnych firm produktowych z wysoką marżą b) branży na pograniczu kreatywnej i technologicznej.

Buy Then Build: How Acquisition Entrepreneurs Outsmart the Startup Game to ciekawy kąsek, gdzie autor pod prąd całej mitologii przedsiębiorczości sugeruje, żeby zamiast budować firmę… kupić ją. Niektórzy z nas są lepsi w zaczynaniu, inni w skalowaniu, a po za tym kupując gotowy biznes odejmujemy sobie pracy i ryzyka związanego z budowaniem i pozyskiwaniem klientów na początku.

1. Chris Voss, Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It 🌟
2. Sahil Lavingia, Minimalistyczny przedsiębiorca. Jak osiągać więcej robiąc mniej [notatki] 🌟
3. Walker Deibel, Buy Then Build: How Acquisition Entrepreneurs Outsmart the Startup Game 🌟
4. Kim Scott, Radical Candor: How to Get What You Want by Saying What You Mean 🌟
5. Taylor Welch, The consultant next door: The Modern-Day Consulting Playbook for Getting Clients & Getting Paid
6. Jason Harris, The Soulful Art of Persuasion: The 11 Habits That Will Make Anyone a Master Influencer [notatki]
7. Reed Hastings, Erin Meyer, No Rules Rules. Netflix and the Culture of Reinvention

💡 Filozofia (4 książki)

Catherine Malabou to jedna z najważniejszych współczesnych myślicielek francuskich, która zajmuje się pojęciem plastyczności. W Plastyczność u zmierzchu pisma pojęcie plastyczności przeciwstawia się sztywności i elastyczność, bowiem plastyczność tobezpowrotna zmiana np. marmur raz uformowany już taki pozostaje, guma jest elastyczna bo wraca do pierwotnego kształtu. Wywody Malabou mogą być interesujące w zestawieniu z Nassimem Talebem i jego pojęciem anty-kruchości oraz refleksją, czy po 2020 wrócimy do świata sprzed pandemii.

To dosyć gęste pozycje, więc tylko dla miłośników filozofii. Polecam natomiast krótki podcast o Malabou Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Catherine Malabou (12 min) i jej 7 minutową analizę obrazu The Cercle of the Rue Royale Jamesa Tissota w Muzeum d’Orsay.

Urszuli Idziak praca o fenomenie daru i tego jak wymyka się ekonomii transakcji jest też wspaniała.

8. Jolanta Brach-Czaina, Szczeliny istnienia [notatki] 🌟
9. Catherine Malabou, Plastyczność u zmierzchu pisma 🌟
10. Catherine Malabou, Ontologia przypadłości [notatki] 🌟
11. Urszula Idziak, Dar. Spór między Jeanem-Lukiem Marionem a Jacques’em Derridą 🌟

🖼 Literatura piękna (6 książek)

Obłomow to klasyk XIX wiecznej literatury rosyjskiej o rosyjskim szlachcicu, który nie przygotował się do samodzielnego życia i zamknął w mieszkaniu. “Obłomowszczyzna” to opis rosyjskiej szlachty, ubożejącej wskutek swego lenistwa, apatii, braku wykształcenia i samozadowolenia.

Nie odpuściłbym też lektury poematu Inni ludzie Masłowskiej, która doczeka się chyba w tym roku ekranizacji, ale nie wiem co z tego wyjdzie, bo trailer zapowiada się jak kolejne Ślepnąc od świateł.

Portet z pamięci to debiutancka powieść mojego dziadka z 1959, którą wskrzesił na nowo w 2016 Mariusz Szczygieł w książce Projekt: Prawda.

12. Radek Rak, Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli [notatki] 🌟
13. Iwan Gonczarow, Obłomow 🌟
14. Stanisław Stanuch, Portret z pamięci 🌟
15. Dorota Masłowskiej, Inni ludzie 🌟
16. George Perec, Człowiek, który śpi
17. Jerzy Kosiński, Kroki

📸 Reportaż (9 książek)

Kebabistan to taka szkicowa polifonia sama w formie kebaba, który zwija w całość szereg treści: o tych co na uchodźstwie z Bliskiego Wschodu i tych na uchodźstwie z polskiej wsi, o gastronomii, o aspiracjach, wszystko z bułką w tle. Ukryta konsumpcja. Wpływ na środowisko, z którego nawet nie zdajesz sobie sprawy ocieka liczbami na temat zmian klimatycznych ale i rozpracowuje niektóre błędne założenia eko-narracji (ciekawostki: autorka omawia paradoks Jevon’a i związek walentynkowych róż z kokainą).

Wysoko jest też u mnie 27 śmierci Toby’ego Obeda o zbrodniach Kościoła na dzieciach rdzennej ludności, kolonializmie i ciemnych kartach historii nieskalanej Kanady. Po nagrodzie Nike Czytelników 2020 debiut autorki odmieniono już przez wszystkie przypadki, więc nie sposób jej nie polecić.

18. Joanna Gierak-Onoszko, 27 śmierci Toby’ego Obeda [notatki] 🌟
19. Tatiana Schlossberg, Ukryta konsumpcja. Wpływ na środowisko, z którego nawet nie zdajesz sobie sprawy [notatki] 🌟
20. Krystian Nowak, Kebabistan. Rzecz o polskim daniu narodowym [notatki] 🌟
21. Matt Taibbi, Nienawiść sp. z o.o. Jak dzisiejsze media każą nam gardzić sobą nawzajem
22. Eileen Ormsby, Darknet
23. Naomi Klein, Nie to za mało. Jak stawić opór polityce szoku i stworzyć świat, jakiego nam trzeba
24. Gregor Ziemer, Jak wychować nazistę. Reportaż o fanatycznej edukacji
25. Jessica Bruder, Nomadland
26. Michał R. Wiśniewski, Wszyscy jesteśmy cyborgami. Jak Internet zmienił Polskę [notatki]

👥 Socjologia, psychologia, ekonomia (8 książek)

Większość z tych pozycji znalazła się w moim top i zaznaczam, że większość też gdzieś dryfuje na meandrach myśli lewicowej z krytycznym spojrzeniem na całe spektrum wolnego rynku.

Gorąco polecam Gniew, a do przewertowania w wolnej chwili i jako ciekawostkę Światy równoległe Łamży na temat 13 teorii spiskowych począwszy od antyszczepionkowców aż po medycynę alternatywną w stylu homeopatii, kończąc na płaskoziemcach, kreacjonizmie, audiofilii ekstremalnej i różdżkarzach (choć nie wiem jaki jest jej cel, bo zwolennicy teorii raczej po nią nie sięgną, anty-foliarze tylko dostaną kolejny oręż do zadrwienia z foliarzy).

27. Andrzej Szahaj, Kapitalizm wyczerpania? [notatki] 🌟
28. Tomasz Markiewka, Gniew [notatki] 🌟
29. Joseph Stiglitz, Cena nierówności. W jaki sposób dzisiejsze podziały społeczne zagrażają naszej przyszłości? [notatki] 🌟
30. Jarosław Urbański, Prekariat i nowa walka klas [notatki] 🌟
31. Danielle Zwarthoed, Zrozumieć biedę. John Rawls – Amartya Sen
32. Paul Bloom, To tylko dzieci. Narodziny Dobra i zła
33. Lukasz Łamża, Światy równoległe. Czego uczą nas plaskoziemcy, homeopaci i różdżkarze [notatki]

✍️ Publicystyka, eseje: Literatura i sztuka (5 książek)

Z książki Jak przestałem kochać design Pustoły dowiedziałem się, że w ZSRR makarony produkowano w rozmiarze 7.62 na wypadek, gdyby trzeba było przestawić maszyny na produkcję łusek do nabojów.

Polecam też Widoki władzy czyli seria fotografii widoków z okien gabinetów należących do najważniejszych i najbardziej wpływowych ludzi w Polsce, na przykład Przewodniczącego KNF albo Prezesa NBP (opatrzone bardzo dobrymi esejami i artykułami).

Natomiast Pochwała cienia Tanizakiego, jednego z najwybitniejszych japońskich eseistów, to takie małe dzieło sztuki z 1933 o orientalnej estetyce umiłowaniu cienia – jako wieloznaczności, ulotności i przemijalności – w odróżnieniu od zachodniego upodobania światła.

34. Konrad Pustoła, Widoki władzy [notatki] 🌟
35. Michał Paweł Markowski, Słońce, możliwość, radość [notatki] 🌟
36. Marcin Wicha, Jak przestałem kochać design [notatki] 🌟
37. Jun’ichiro Tanizaki, Pochwała cienia 🌟
38. Umberto Eco, Zapiski na pudełku od zapałek 1986-1991
39. Umberto Eco, Zapiski na pudełku od zapałek 1991-1993

🏛 Publicystyka, eseje: Historia i społeczeństwo (9 książek)

Markowski świetnie diagnozuje wektory jakie przecinają dziś globalne społeczeństwo populizm, liberalizm, kosmopolityzm, prawica i lewica w Wojny nowoczesnych plemion (jakiś element tej książki znajdziemy w ostatnim eseju w Kosmopolici wszystkich krajów: gońcie się!) i uzupełnić je może książka-esej What is populism?.

Historia luksusu jest bardziej faktograficznym dziełem z drobnymi perełkami, a Po Galicji to reportaż o dawnych miastach Galicji i całym spektrum grup od wszechobecnej biedy, obdartusów i tzw. Luftmenschen – „ludzi żyjących powietrzem, których zdmuchnąć może ledwie powiew wiatru” – po baronów naftowych, a wszystko skąpane w oparach kawiarnianej erudycji Lwowa.

Jeśli Jacek Bartosiak wystąpi jeszcze u Kuby Wojewódzkiego to “projekcja sił” i “drabina eskalacyjna” zastąpią śpiulkolot w 2022 jako słowo roku. Koniec końca historii to zbiór jego artykułów, w których często tę samą myśl powtarza na różne sposoby i wzorem polskiego Nicolo Machiavelliego (Mikołaja Makłowicza?) odziera nas z wyobrażeń, że historia to “bieg po sprawiedliwość i walka o dobro ludzkości”. Cały geopolityzm Bartosiaka zakrawa momentami na doktrynę, natomiast między kaskadą pojęć i enumeracją militarnych zasobów Rosji i NATO pojawiają się refleksje np. o mentalnej kondycji Polski rozdartej po między “uciekaniem” a narracją o “nadganianiu” Zachodu, czy ciekawy artykuł na końcu o astropolityce i podboju kosmosu.

40. Michał Paweł Markowski, Wojny nowoczesnych plemion. Spór o rzeczywistość w epoce populizmu 🌟
41. Peter McNeil, Giorgio Riello, Historia luksusu [notatki] 🌟
42. Martin Pollack, Po Galicji. O chasydach, Hucułach, Polakach i Rusinach. Imaginacyjna podróż po Galicji wschodniej i Bukowinie, czyli wyprawa w świat, którego nie ma [notatki] 🌟
43. Timothy Snyder, O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku
44. Rafał Ziemkiewicz, Michnikowszczyzna
45. Jan-Werner Müller, What is populism? [notatki]
46. Rebecca Solnit, Mężczyźni objaśniają mi świat
47. Piotr Korczyński, Śladami Szeli, czyli diabły polskie
48. Jacek Bartosiak, Koniec końca historii

Miłego dnia i jeszcze raz Wszystkiego Najlepszego na 2022!

PS. Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, zapisz się do mojego newslettera – w poniedziałek, środę, piątek przed 8:30 dostaniesz krótkie 5 nagłówków z wydarzeniami ze świata 👇